Μεταιχμιακή Διαταραχή της Προσωπικότητας

Ο όρος Διαταραχή της Προσωπικότητας προκαλεί γενικότερα σύγχυση και φόβο, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι περιγράφει άτομα με ‘διπλή προσωπικότητα’. Στη πραγματικότητα η Διαταραχή της Προσωπικότητας αναφέρεται σε άτομα που σκέφτονται και συμπεριφέρονται με τρόπο άκαμπτο και δυσλειτουργικό, που δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ιδιαίτερα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις αλλά και γενικότερα στην ικανότητά τους να λειτουργήσουν αποτελεσματικά.

Η Μεταιχμιακή ή Οριακή Διαταραχή της Προσωπικότητας (Borderline Personality Disorder) εκφράζει τα παραπάνω προβλήματα με ιδιαίτερα δραματικό τρόπο. Κεντρικό χαρακτηριστικό της η αστάθεια. Αστάθεια στο συναίσθημα και τη συμπεριφορά με έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις στο παραμικρό στρες. Η δυσφορία, το άγχος, ο πανικός, η απελπισία και ιδιαίτερα ο θυμός  εναλλάσσονται. Το άτομο νιώθει έρμαιο των δυνατών συναισθημάτων του, δεν ξέρει πώς να τα διαχειριστεί και σαν συνέπεια συμπεριφέρεται με τρόπο παρορμητικό και συχνά αυτοκαταστροφικό (αυτοτραυματισμός, αυτοκτονικές τάσεις, κατάχρηση ουσιών). Αστάθεια στις σχέσεις: το άτομο μπορεί να εξιδανικεύει και κυριολεκτικά να ‘κολλάει’ σε μια σχέση  αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει απότομα και να γίνει δριμεία κριτική και απόρριψη του άλλου. Ως συνέπεια οι σχέσεις είναι χαώδεις και διαταραγμένες. Αστάθεια στην εικόνα του εαυτού: δεν υπάρχει μια στέρεα και σταθερή αίσθηση του ‘ποιος είμαι’, τι αξίζω, τι θέλω. Επαγγελματικά σχέδια και στόχοι, ασχολίες, επιθυμίες, συναναστροφές αλλάζουν.

Αυτή η αστάθεια γίνεται κατανοητή αν εξετάσουμε τη βάση της, που είναι ο έντονος τρόμος της εγκατάλειψης. Τα αίτια είναι βιώματα από την παιδική ηλικία. Απώλειες (όπως θάνατος γονέα), εγκατάλειψη και κακοποίηση (συναισθηματική, σωματική ή σεξουαλική) είναι πιο συχνά στα άτομα με Μεταιχμιακή Διαταραχή της Προσωπικότητας σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Το άτομο έχει μάθει να περιμένει την απόρριψη και εγκατάλειψη, βαθιά μέσα του νιώθει ότι την αξίζει. Ο φόβος του το κάνει να κρεμιέται σε συντρόφους ή φίλους, απαιτώντας διαρκή φροντίδα και εκδηλώσεις αγάπης. Βέβαια κανείς άλλος δεν μπορεί να καλύψει το αβάσταχτο εσωτερικό κενό. Αναπόφευκτα και επανειλημμένα το άτομο απογοητεύεται. Για παράδειγμα ακόμη κι αν ο σύντροφος φύγει μόνος για ταξίδι ή αργήσει σε ραντεβού, το άτομο το ερμηνεύει σαν ένδειξη εγκατάλειψης. Αμέσως πανικοβάλλεται και παρορμητικά ξεσπάει με απελπισία και θυμό.

Είναι ακριβώς αυτή η δραματική αντίδραση στην πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη και η δυσκολία του ατόμου να διαχειριστεί τα κατακλυσμιαία συναισθήματα που του προκαλεί που κάνουν απαραίτητη την ψυχοθεραπεία (ατομική και ομαδική) σε άτομα με Μεταιχμιακή Διαταραχή της Προσωπικότητας. Μέσα στο ασφαλές περιβάλλον της ψυχοθεραπείας το άτομο επεξεργάζεται τα τραυματικά βιώματα από το παρελθόν και τον τρόπο με τον οποίον αυτά επηρεάζουν τις αλληλεπιδράσεις του στο παρόν.  Βασικοί στόχοι της θεραπείας είναι το άτομο να κατανοήσει και να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του αλλά και να αναπτύξει δεξιότητες πρακτικής επίλυσης προβλημάτων, ώστε να μην καταφεύγει στην παρορμητική συμπεριφορά που ‘τραυματίζει’ το ίδιο και δημιουργεί χάος γύρω του.

Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr